۱۳۹۶/۰۵/۱۳

آب های افغانستان آلوده میشوند، چیکار باید کرد؟

راه های ساده و آسان برای کاهش آلودگی آب افغانستان!

آلودگی آب به عنوان آلودگی آبهای حوزه ای تعریف می شود که شامل دریاچه ها، رودخانه ها، اقیانوس ها و آب های زیرزمینی است. همه ما می دانیم که آب ها به همدیگر وصل هستند و آلودگی آب ما یک مسئله بسیار مهم و حیاتی است، که به خصوص به خاطر افزایش تولید مواد مضر بالقوه. ، آب های دریاچه ها و آب های زیر زمین میتوانند آلوده شوند و حیات تمام انسان های افغانستان را تهدید کنند. آلودگی محیط زیست نه تنها باعث آلودگی آب می شود، بلکه به حیات انسان ها و همچنان به حیات و زندگی وحش صدمه میرساند، چون داشتن آب صحی و سالم برای زنده ماندن انسان ها و حیوانات بسیار ضروری است و حیات همه چیز به آب سالم بستگی دارد. با ادامه تقریباً چهل سال جنگ خانمانسوز در افغانستان، محیط زیست این کشور همراه با زندگی و حیات انسان ها و همچنین حیات وحش این کشور به شدت آسیب دیده است و با ادامه جنگ ها در افغانستان تغییرات آب و هوایی، کشور عزیز ما افغانستان را اکنون در معرض بحران حاد آلودگی آب قرار داده است . علاوه بر این، با توجه به ادامه جنگ در افغانستان و جمعیت در حال رشد این کشور، ازدیاد میزان انفجار و انتحار ها، و استفاده از مواد کیمیاوی منابع آب نیز به میزان بالاتر آلوده می شوند.
بنابرین مردم افغانستان نسبت به هر کشور دیگری باید به حفظ محیط زیست شان و همچنان نگهداری منابع آب های شان توجه بیشتری داشته باشند، زیرا کشور های دیگر سیستم های دولتی دارند برای همه چیز اما افغانستان هیچ چیزی ندارد، بناءً این مردم است که باید به همه چیز توجه کنند.  
در حالی که هیچ گام کوتاهی برای جلوگیری از آلودگی آب وجود ندارد، تعدادی از چیزهایی که ما می توانیم در زندگی روزمره ما برای کاهش آلودگی آب انجام دهیم وجود دارد. بهترین راه برای پاک نگاه داشتن آب این نیست که آب آلوده را با کلورین و یا جوشانیدن پاک کنید، بلکه راه اصلی آن است که آب پاک را آلوده نکنید، و برای کودکان تان یاد بدهید که آب چیزی مقدسی است که زندگی همه ما به آن بستگی دارد، بناءً هرگز آب را آلوده نکنید. اما برای جلوگیری از آلودگی آب اینجا ما یک لیست از راه ها و امکاناتی را که وجود دارد که می تواند به کاهش آلودگی آب کمک کند و آب را برای حیات و زندگی انسان ها و همچنان برای حیوانات وحشی، پاک نگهدارد. به کودکان تان و به نسل های آینده باید بگوئید که با آلودگی آب زنده جان ها، از جمله انسان ها، حیوانات، نباتات، جنگل ها و  ارگانیسم ها و اکوسیستم هایی است که در معرض آسیب قرار می گیرند و در معرض خطر ناپدید می شوند.  
نگاهی به راه های آسان و ساده که می توانید برای کاهش آلودگی آب هر کدام تان امروزه انجام می دهید، نگاه کنید:
"نگاه تان به آب را تغیر بدهید به این دلیل که وقتی آب از نزد چشمان تان به دور میشود، و یا از دید شما خارج و نا پدید میشود،به این معنا نیست که از بین می رود".

1.      آب را با روغن و چربی آلوده نکنید

در آسپزخانه هنگام شستن ظرف ها، هرگز روغن، چربی ها حیوانی و یا گریس را با آب یکجا کرده و به دستشوی نیندازید.
خودتان را به جمع آوری چربی و دفع آن با زباله های جامد عادت بدهید. کوشش کنید هنگام شستن ظرف ها و هنگام دور ریختن روغن، گریس و یا تیل (نفت) به یاد آب های زیر زمینی بی افتید و یک بوطل را بگیرید و روغن، تیل و یا گریسی را که میخواهید دور بی اندازید، را در آن بوطل انداخته و به شهرداری تحویل بدهید تا شرکت های که دوباره میتوانند از آنها استفاده کنند، آنها را دوباره استفاده کنند.

2.      از حفر چاه های سپتیک عمیق که به سطح آب میرسد جلوگیری کنید
نگذارید کندن چاه های عمیق برای تشناب های خانه های تان به سطح آب چاه برسد و آب های زیر زمینی را آلوده کند. در عوض به شهرداری (ښاروالی) فشار وارد کنید تا برای منطقه شما کانال های فاضلاب بسازند.

3.      از مواد کیمیاوی کمتر استفاده کنید
مواد کیمیاوی را کمتر در خانه استفاده کنید و وقتی استفاده میکنید مواد کیمیاوی خانگی را که بیشتر از پاک کردن و یا تمیز کردن مواد به وجود میایند، را از طریق سینک یا آبرو تشناب های تان تخلیه نکنید. شهرداری باید در هر ناحیه و در هر ولایت و ولسوالی، مناطق مشخصی برای جمع آوری مواد کیمیاوی مردم محل داشته باشد تا مواد کیمیاوی آب و خاک را آلوده نسازد.

4.      توجه به طریقه جمع آوری دوا های اضافی از خانه ها
دوا ها، داروهای، تابلیت ها، کپسول ها و دوا های مایع و یا جامد و یا پودر و یا مواد مخدر را در کثافات، در تشناب و یا در دریا ها نندازید، و نگذارید که دوا های کیمیاوی وارد محیط زیست شما شده و آب و خاک اطراف شما را آلوده سازد.
شهرداری و بخش تنظیف باید برای مردم افغانستان توصیه های مربوط به دفع مناسب برای تمام انواع زباله های طبی و مواد کیمیاوی طبی را روی دست گرفته و به مردم آموزش بدهند و در جمع آوری و دفع مناسب آنها توجه جدی مبذول بدارند. برنامه های دولتی با کمک مردم میتواند از افزایش آلودگی محیط زیست و آب جلوگیری کند. در اروپا هر دواخانه مسئول است که تمام دوا های اضافی را از مردم جمع آوری کرده و به شرکت های دوا سازی پس بفرستند.

5.      توجه به وضعیت تشناب و تشناب سازی در افغانستان
کانالیزاسیون و ایجاد معبر های آب در کنار جاده ها برای دفع فاضلاب های تشناب ها و آب های باران، برف و آب های اضافی تولید شده توسط حمام ها و غیره ... یک سیستمی است برای جلوگیری از آلودگی آب که در تمام کشور های دنیا انجام شده است و افغانستان نیز باید به این ایجاد این سیستم تلاش کند تا فاضلاب های تشناب های افغانستان و کثافات ایجاد شده در تمامی ولایات افغانستان، شامل سیستم کانالیزاسیون بسازد تا محیط را آلوده نسازد و یا باید توسط یک سیستم به یک شرکت کود سازی برود و با تصفیه شدن و استخراج کود کیمیاوی، آنچه به محیط زیست آسیب میرساند، از آن جدا شود و بعد از تصفیه شده و بی ضرر شدن به شکل عادی و غیر مضر به محیط زیست باز گردد.

6.      جلوگیری از ساختن چاه های سپتیک عمیق
در افغانستان چون کانالیزاسیون وجود ندارد، مردم برای دفع فاضلاب های تشناب های خانه های شان به صورت خود سر چاه های سپتیک عمیق در داخل حویلی های شان حفر میکنند که این باعث میشود که فاضلات به سطح آب های زیر زمینی برسد و آب های زیر زمینی را آلوده میسازد. آب های زیر زمینی چون در زیر زمین جریان دارند، تمام آب های شهر ار آلوده میسازد. تا ساخته شدن کانالیزاسیون، باید یک پلان عاجل بر روی دفع فاضلاب های تشناب ها در سراسر افغانستان روی رست گرفته شود، و روش های ساختن تشناب های بهداشتی که برای محیط زیست آسیب نرساند را به مردم آموزش بدهد، و از تمام تشناب های شهر باید نظارت صورت گیرد تا عمق چاه های فاضلاب تشناب به سطحی نباشد، که فاضلاب با سطح آب های زیر زمینی برسد. این موضوع بسیار جلوگیری از آلودگی آب های زیر زمینی افغانستان اهمیت حیاتی دارد.

7.      استفاده کمتر از وایتکس و مواد کیمیاوی برای شستن لباس و ظرف های آشپزخانه
ماشین ظرفشویی و ماشین لباس شویی را بخاطر شستن ظرف ها و لباس ها، تنها زمانی روشن کنید که لباس و ظرف زیاد برای شستن دارید و مطمئن هستید که ماشین خالی نمیچرخد و یا با کوچکترین چیز های نمیچرخد، که هم از ضایع شدن برق و هم از مصرف شدن پودر، مایع شستشو، و دیگر مواد کیمیاوی و همچنین آلوده شدن آب جلوگیری میکند.

هنگام شستن لباس ها یا ظروف، از مقدار حداقل مواد شوینده و / یا سفید کننده استفاده کنید. فقط از صابون و مواد پاک کننده فسفات استفاده کنید. بیشتر وقت ها میتوانید از سرکه، از آب لیمو، از سودا و مواد طبیعی دیگر نیز استفاده کنید که هیچ وقتی به محیط زیست ضرر نمیرسانند. استفاده از حشره کش، آفت کش ها، علف کش ها، ملتین، کود ها را کم کنید. این مواد کیمیاوی، روغن موتر سایکل و موبلایل یا سایر مایعات موتر را به سیستم فاضلاب تشناب و یا در محیط زیست بر روی خاک ها یا در جویچه ها نیندازید. چون همه آنها یا به آب های زیر زمین جذب میشوند و یا هم هر دو آنها به رودخانه یا دریا می روند.
دولت باید سیستم و برنامه منظمی برای جمع آوری روغنیات و مواد کیمیاوی و موبلایل های استفاده شده بسازد تا از آن طریق تمام آنها دوباره به شرکت هایی که آنرا میسازند، برای استفاده مجدد باز گردانده شود. از یک سو برای کسانی که آنها را دوباره به شرکت های شان میرسانند، یک تجارت خوب ایجاد میشود و برای شان منفعت و پول میاورد، و از سوی دیگر محیط زیست از آسیب های آن در امان شده و حفظ میشود.

8.      تجارت های مواد کیمیاوی و روغنیات را کنترول کنید
تجارت های روغنیات و مواد کیمیاوی را باید متوجه مسئولیت اجتماعی و حفظ محیط زیست ساخت و دولت باید این برنامه ها را جدی بگیرد تا هیچ شرکتی نتواند با تجارت های نادرست به محیط زیست آسیب برساند. هر کسی که هر چیزی را وارد افغانستان میکند، باید مسئولیت پس گرفتن استفاده شده و زباله های آنرا نیز به عهده بگیرد. اگر کسی به افغانستان تیزاب وارد میکند، باید مسئولیت پس بردن تیزاب های استفاده شده را داشته باشد. اگر کسی موبلایل وارد میکند باید موبلایل های استفاده شده را دوباره به شرکتش ببرد. اگر کسی بتری موتر وارد میکند، باید بتری موتر های کهنه را جمع آوری کند و دوباره به شرکتش ببرد، اگر کسی به افغانستان دوا میاورد، باید دوا های تاریخ تیر شده را جمع آوری کند.

9.      اعضای خانواده باید محیط زیست خودشان را کنترول کنند
اگر شما منحیث عضو یک خانواده و عضو جامعه ای افغانستان این مقاله را میخوانید و در خانه مواد کیمیاوی مصرف میکنید، اگر در خانه تشناب دارید، یک بار نزد خود فکر کنید که فاضلاب آن در کجا تخلیه میشود و آیا برای محیط زیست آسیب میرساند یا نه و اگر میرساند، باید در کجا تخلیه شود که به محیط زیست آسیب نرساند. ، اگر به کمک نیاز دارید با بخش تنظیف شهرداری تان تماس بگیرید و اطمینان حاصل کنید که سیستم فاضلاب خانه شما بهداشتی است و مواد کیمیاوی با آب های خانه شما مخلوط نشده باشد و یا اینکه آب های خانه شما آلوده نشده باشد. اگر مطمئن هستید، که همسایه شما در پشت دیوار در نزدیک چاه آب شما یک چاه عمیق سپتیک برای فاضلاب تشناب خود ساخته است، پس قبل ازینکه آب آلوده اعضای خانواده شما را بکشد، با شهرداری تماس بگیرید و آنها میتوانند در تعیین نقطه تخلیه کمک کنند.

10.   استفاده کمتر از پلاستیک
پلاستیک پس از تولید آن در کشور های همسایه، در تمام افغانستان پراکنده میشود و بزرگ ترین آلوده کننده محیط زیست به شمار میرود. اگر پلاستیک هایی را که در افغانستان مصرف میشود و پس از استفاده به کوچه ها انداخته میشود، همه آنها را در یک سال جمع آوری کرده در یک ظرف حرارت بدهید و بر روی یکدیگر بی اندازید، به زودی متوجه میشوئید که افغانستان صاحب یک کوه بزرگ پلاستیکی خواهد شد. پلاستیک مانند کاغذ به زودی در زمین جذب نمیشود و به خاک تبدیل نمیشود و بخش عمده ای از پلاستیکی که مصرف می کنیم در تامین آب افغانستان به وجود می آید، که آب های معدنی را در بوطل ها مصرف میکنیم. و وضعیت طوریست که اگر ماهی های دریا ها زبان میداشت، از دریا بیرون شده و به شما میگفت که خانه های ما را با پلاستیک ویران نکنید. در بحر ها امروزه متاسفانه وضعیت طوریست که حتی ماهیان سخت نمیتوانند که از آب بیرون بیایند و با خیال راحت خود شان را دو باره داخل آب پرتاب کنند، چون روی یک پلاستیک افتاده و جان میدهد. تا حدی که میتوانید از بوطل های پلاستیکی و نوشابه هایی که در بوطل های پلاستیکی میایند، استفاده نکنید.  با این کار شما به محیط زیست کمک می کنید. وقتی کسی نوشابه هایی را که با بوطل پلاستیکی هستیند را خریداری نکند، تاجران مجبور میشوند آنها را وارد نکنند و به این ترتیب شرکت های سازنده مجبور میشوند کمتر بسازند و  زباله های پلاستیکی نیز در تامین آب از بین می روند.
11.   موارد استفاده مجدد
فرهنگ استفاده مجدد را رایج کنید. از هر چیزی که امکان دارد، دوباره استفاده کنید. به طور مثال اگر شما یک چوکی پلاستیکی دارید که شکسته و دیگر استفاده نمیتوانید، آنرا آب کرده و از پلاستیک آن یک موترک و بازیچه اطفال بسازید تا کودکان از آن استفاده کنند. اگر بوطل پلاستیکی داشتید، از آن صد ها استفاده دیگر میتوانید بکنید، گلدان بسازید، تله موش گیری بسازید و یا هر چیزی دیگری ... و هر گاه چیزی را خریداری میکنید که غیر قابل بازیافت باشد، مانند پلاستیکی، بهتر است این مورد را چند بار بار دیگر استفاده کنید. اگر چیزی دارید که استفاده نمیکنید، بدهید به کسی دیگری که از آن استفاده کند تا کسی دیگری مجبور نشود که از همان جنس پلاستیکی بخرد.  این میزان مصرف پلاستیک جامعه شما را محدود می کند و به این معنی است که کمتر از این محصولات در رودخانه ها، دریاچه ها و محیط زیست شما به وجود خواهد آمد.
12.   گزینه های قابل بازیافت
اگر دو گزینه برای یک مورد خاص وجود دارد، آن را انتخاب کنید که به راحتی قابل بازیافت باشد. برای مثال بوطل های شیشه ای برای محیط زیست نسبت به بوطل های پلاستیکی بسیار بهتر است.
13.   روغن را در سینک آشپزخانه رها یا خالی نکنید
روغن ها در افغانستان بیشتر در کشور های همسایه مثل ایران و پاکستان تولید میشوند، و بهتر است که بدانید که این روغن ها بسیار غیر صحی هستند، برای مصرف انسان ها کاملاً مضر هستند، زیرا ویدیوهایی منتشر شده نشان میدهد که کشور های همسایه افغانستان حتی از اجساد حیوانات مرده مثل خر، گاو، سگ و موش روغن میسازند و به افغانستان صادر میکنند، که این کار به شدت نگران کننده است.
وقتی شما روغن را استفاده میکنید، بهتر است بسیار کم روغن مصرف کنید، و وقتی روغن را یک بار استفاده کردید، دوباره استفاده نکنید که سرطان زا است، و پس از استفاده، وقتی روغن سرد شد، مثل مردم اروپا، روغن را باید در یک بوطل جداگانه انداخته، بر پشت آن بنویسید که روغن استفاده شده آشپزخانه و سپس آنرا به شهرداری تحویل بدهید تا کسانی که تجارت روغن میکنند، آنها را جمع آوری کرده و در استفاده مجدد از آنها تلاش کنند.
در اروپا روغن ها را شما حق ندارید که در داخل زباله ها و کثافات دیگر و یا هم در سینک آشپزخانه خالی کنید. شما باید آنرا در یک بوطل جداگانه بگیرید و ببرید به پارک مشخصی که برای تحویل آن در هر ناحیه مشخص شده است.

14.   استفاده از مواد کیمیاوی برای پاک کاری در خانه
درست مثل روغن، استفاده از مواد کیمیاوی برای پاک کاری در خانه ها استفاده میشود، ولی هنگامی که این مواد وارد شبکه آبرسانی شود، بسیار خطرناک است. شبکه آب رسانی در افغانستان همان شیوه معمولی و کندن چاه های آب در خانه هاست. آب در واقع در زیر زمین در حدود 10 الی 20 متری زیر زمین وجود دارد. اگر مواد کیمیاوی یا به آب و یا به خاک زمین هم برسد، با آب باران به آب های زیر زمینی میرسد، و مخازن آب های زیر زمینی را آلوده میسازد. کوشش کنید وقتی مواد کیمیاوی را برای پاک کاری در خانه استفاده میکنید، اول این کار را در داخل یک سطل کثافات انجام بدهید، سپس مواد کیمیاوی باقی مانده در سطل را در بوطل ها انداخته، در پشت بوطل بنویسید که این مواد چیست، و سپس آنرا به شهرداری و یا محل مناسبی که شهرداری تعیین کرده است، بگذارید تا به شرکت های اصلی شان بازگردانده شوند.
15.   دوا ها و داروها را دور نیندازید
هرگز دوا ها و دارو ها را در آب نیندازید و نه هم آنها را در خاک بیندازید. اگر در خانه دوا هایی دارید که پس از مریضی کسی بجا مانده و دیگر به آن نیازی ندارید، ایده بدی است که آنها را درون تشناب بیندازید و یا اینکه آنها را در در چاه فاضلاب بی اندازید. چون باز هم وارد خاک و وارد آب های زیر زمینی میشوند.
دوا ها و دارو های اضافی را همیشه به دواخانه ها تحویل بدهید و دواخانه ها باید از طرف دولت مکلف ساخته شوند تا دوا های اضافی را جمع آوری کرده و به شرکت های دوا سازی بدهند.
16.   وسایل خانه
شهرداری افغانستان باید در هر ناحیه یک ساحه را برای جمع آوری وسایل بیکاره خانواده های آن منطقه معرفی کند تا مردم به هر چیزی که ضرورت نداشتند، ببرند به همان منطقه و در آنجا نیز شرکت های باید توظیف شوند که بتوانند ازین وسایل چیز های جدیدی برای استفاده مجدد بسازند.
مردم افغانستان بسیاری چیز ها را پس از استفاده در تشناب می اندازند. وسایل خانگی، مانند تکه، نخ دندان یا چیز های کوچک دیگر را در تشناب پرتاب نکنید.  دستمال یا کاغذ تشناب به طور خاص ساخته شده است به طوری که به راحتی در نل های آب تجزیه می شود، اما این موارد دیگر در آب حل نمیشوند،  بلکه سیستم. را آلوده کرده و راه های تشناب را بند میسازند.

17.   مدیریت مواد زاید، کثافات و زباله ها
تمام خانه ها و بلند منزل ها و ساختمان های چند طبقه ای در افغانستان دارای سیستم مدیریت مواد زاید است و هر خانواده ای محترم بسیار به خوبی درک میکند که باید مواد زاید خانه های شان را چگونه دسته بندی کنند و در کجا بگذارند. اما آنچه کوتاهی صورت میگیرد از جانب بخش تنظیف شهرداری است که با مدیریت ضعیف نمیتواند به موقع کثافات و مواد زاید خانواده ها را جمع آوری کرده و به شرکت های که میتوانند آنها را ریسایکل کنند، بسپارد.
شهرداری باید توجه جدی به مدیریت مواد زیاد مبذول دارند تا آب، خاک، هوا و بلاخره محیط زیست افغانستان بیشتر ازین آلوده نشود.
18.   از مواد شوینده سازگار با محیط زیست استفاده کنید
شامپوها، پودر های ظرف و لباس شویی، مایع های ظرف شویی، صابون ها، مواد ضد منگ، ضد زنگ، ضد چربی، مواد شوینده فرش، مواد شوینده سیرامیگ و کوچ، همه و همه دارای ترکیب های مختلف مواد کیمیاوی هستند. بیشتر این مواد در افغانستان از کشور های همسایه مثل ایران و پاکستان وارد میشوند و هیچ کدام آنها معیاری و استندرد نیستند. در تمام کشور های دنیا نظر به ترکیبات آنها، این مواد را به چند کتگوری یا چند بخش تقسیم میکنند که برای هر کدام آنها رنگ های مختلفی استفاده میشود.
برای آنهایی که برای کودکان ساخته میشوند، باید کمتر مواد کیمیاوی استفاده شود، اما در افغانستان رعایت نمیشود. یک کتگوری ازین مواد به رنگ آبی است که نشان دهنده این است که این ها به صورت نورمال و عادی تولید شده اند و مقدار مواد اسیدی کیمیاوی در آنها به طور متوسط وجود دارد. طبقه دوم به رنگ سرخ استفاده میشود که به معنی این است که این مواد بیشتر برای تشناب ها استفاده میشود و نسبت به دیگر شوینده ها کمی مواد کیمیاوی اسیدی بیشتری دارند.
طبقه سومی سیاه است که نشان دهنده موجودیت مقدار اسید کیمیاوی بیش از حد درین مواد است و هنگام استفاده از آنها باید دستکش بپوشید و حتی برای جلد و پوست انسان حساسیت ایجاد میکند. اما یک طبقه دیگر که رنگ سبز دارند به این معنی است که با طبیعیت سازگار است و کمتر در آن مواد کیمیاوی استفاده شده است، بلکه بیشتر در آن از مواد طبیعی چون سرکه، نارنج، لیمو و پاک کننده ها طبیعی استفاده شده است که برای طبیعت و محیط زیست کمتر آلودگی ایجاد میکند.
شما بهتر است که از همین طبقه آخری با رنگ سبز استفاده کنید و همیشه از مایلد یا متوسط یا سافت آنرا خریداری کنید چون سافت یا ملایم نشان دهنده این مسئله است که کمتر در آن از مواد اسیدی استفاده شده است.
توصیه من برای مردم افغانستان این است که نباید شوینده ها را از کشور های همسایه وارد کنید، بلکه باید خودتان در داخل کشور بسازید تا بتوانید معیار های حفظ محیط زیست را در ترکیبات آنها رعایت کنید، چون ویدیو هایی که در شبکه های اجتماعی به نشر رسیده است نشان میدهند که در پاکستان و ایران با استفاده از خطرناکترین نوع مواد کیمیاوی و بدون رعایت هر نوع معیار و استندرد شوینده ها ساخته میشوند و به افغانستان صادر میشوند.
هر زمان که بخواهید میتوانید در مصرف مواد شوینده، صابون و مایعات ظرفشویی صرفه جویی کنید.  در حالی که گاهی اوقات خریدن بهترین موادی که با محیط زیست سازگار است، ممکن است گران تر باشد، و یا هم شاید صرفه جویی در استفاده از آنها برای شما مشکل باشد، اما صرفه جویی در استفاده از مواد مضر به محیط زیست، یک خدمت بزرگ برای کشور تان، برای نسل های آینده، برای کره زمین و برای طبعیت، حیوانات و درختان است تا این کره خاکی را پیش از وقت غیر قابل زیست نسازید.
19.   زراعت، باغبانی، و حفظ محیط زیست
در حالی که هر کس می خواهد یک باغ زیبا در خانه خود داشته باشد، و ایجاد باغ ها، سرسبزی، غرس درختان و ایجاد فضای سبز برای حفظ محیط زیست بسیار خوب است، اما اگر در باغداری، زراعت و شیوه آبیاری و مبارزه با آفات آنها از مواد کیمیاوی و دوا های خطرناک و آلوده کننده محیط زیست مانند ملتین، و یا نفت و یا چیز هایی دیگری که ما اصلاً ترکیبات آنها را نمیشناسیم، استفاده کنیم، به جای نفع، به محیط آسیب رسانده و محیط را بیشتر آلوده میسازیم. باور نکردنی است که مقدار آبی که ما در طول سال برای آبیاری باغ ها و زمین های خوب ضایع میکنیم، در حقیقت همه چیز به ضرر محیط زیست و مردم منطقه تمام میشود. در دهات و روستا های افغانستان بسیار اتفاق می افتد که مردم از دریاچه ها آب مینوشند، در حالی که مردم قریه بالا در همان دریاچه تشناب ها، فاضلاب، و حتی دایپر و مواد غایطه کودکان خود را می اندازند. خلاصه اینکه از آلوده شدن آب دریاچه ها با فاضلاب، با مواد کیمیاوی، با حشره کش های خطر ناک جلوگیری کرده و نگذارید که مردم تان در جلو چشم های تان به مرض های گوناگون گرفتار شوند. از ضایع شدن آب هم باید جلوگیری کنید.
20.   اجتناب از آفت کش ها
اگر شما نیاز به بازسازی باغ خود دارید، تلاش کنید بدون استفاده از هر گونه حشره کش، علف کش یا مواد کیمیاوی و دوا پاشی برای دفع آفات، از باغ خود مراقبت کنید و نگذارید که حشره کش ها و دوا های کیمیاوی محیط زیست شما را آلوده سازد. استفاده از مواد کیمیاوی به محیط زیست بسیار مضر است . با مردم، دهقانان، صاحبان زمین، شرکت های زراعتی، و بخش زراعت و بزرگان منطقه خود در مورد جایگزین های سازگار با محیط زیست برای این محصولات صحبت کنید.
شما میتوانید به جای استفاده از مواد کیمیاوی مثل ملتین که خطرناک و زهری است از پیاز، سیر، مرچ، سرکه و لیمو استفاده
کنید.
  
 
21.   حفظ خاک
آب را نمیتوان به تنهایی پاک نگاه کرد، بلکه محیط زیست با هم مستقیماً در ارتباط است و ما اگر میخواهیم آب را پاک نگهداری کنیم، باید خاک را نیز پاک نگهداری کنیم. هنگامیکه مواد کیمیاوی به خاک وارد می شوند، آنها از طریق خاک به زودی در آب پخش می شوند، زیرا خاک های فوقانی توسط باران شستشو میشوند و به حرکت افتاده با آب ها به تماس می شوند. این طبیعی است، اما اگر خاک در معرض فسفات بیش از حد و مواد مضر باشد، می تواند باعث آسیب جدی به زمین شود. جلو آب های دریا ها را، در جایی که با زمین برخورد میکند، را بگیرید و در مقابل آبراه ها باید سد ایجاد کنید، به طوری که شما بتوانید حرکت خاک را متوقف کنید.  
22.   موتر تان را به طور منظم تعمیر و نگهداری کنید
اگر موتر خورد و یا بزرگ باربری دارید، یا دستگاه میخانیکی دیگر دارید، بهتر است آن را پس از بازهی، در دوره های منظم چک و کنترول کنید. تحقیقات نشان میدهد که به خصوص در کشور های جهان سومی که سیستم ترانسپورت عامه، مانند منی بس های منظم، تراموی، ترین یا قطار ندارند، این موتر هاست که بزرگترین آسیب را به محیط زیست امروزی وارد میکنند چون این موتر ها از یک سو دود تولید میکنند و از سوی دیگر نفت و روغنیات شان بیرون میریزد، و همچنان هنگام رفتار در سرک و جاده های خامه، گرد و غبار ایجاد میکنند و این باعث میشود که محیط سالم انسان ها آلوده شود و دیگر قابل زیست و سالم نباشد. هوایی برای تنفس نباشد و آبی برای نوشیدن نباشد و خاکی برای نشتن و خانه آباد کردن نباشد. اگر مردم افغانستان متوجه موتر های خود باشند، این تضمین می کند که این برنامه قابل اجرا و موثر است و میتواند جلو آلودگی بیشتر محیط زیست را در افغانستان بگیرد. به یاد داشته باشید که آلودگی در هوا تأثیر مهمی در تامین آب ما دارد، چون هر گرد و غبار و هرچیزی که در هوای کشور ما وجود داشته باشد، نه تنها از طریق تنفس وارد بدن ما میشود، بلکه توسط باران به زمین میریزد و با آب های زیر زمینی یکجا شده در چاه های خانه ما میاید و ما آنرا از طریق آب نوش جان میکنیم.  
23.   نشئت نفت، گریس و روغنیات موتر در آب و خاک
کثافاتی که هنگام کار بر روی موتر یا دستگاه های میخانیکی دیگر تولید می کنید، برای محیط زیست مضر است . روغن و مایع قابل انتقال دو نمونه از موادیست که شما نباید آنها را در فاضلاب، جویچه، و یا هم بر روی خاک تخلیه کنید چون درین صورت وارد خاک و از آن طریق وارد آب میشوند.
24.   تخلیه چاه های سپتیک
اگر یک چاه یا مخزن سپتیک دارید، باید متوجه باشید که مستقیم به روی جاده ها و یا هم به سیستم فاضلاب خود تخلیه نکنید. این می تواند مسائل جدی و آلودگی در سیستم ایجاد کند . در مورد راه های مناسب برای مدیریت تخلیه چاه یا مخزن سپتیک با مقام محلی آب خود صحبت کنید.
25.   کثافات، زباله و فاضلاب تشناب های تان را در آب دریا نریزید!
اگر از یک ناحیه ای در یک قریه یا روستا که در آن دریاچه، رودخانه یا یک نهر یا جویچه ای وجود دارد، بازدید کنید، متوجه میشوئید که مردم بد عادت کرده اند و هر نوع کثافات،  یا زباله را در آب نزدیک خانه های شان می اندازند. انداختن مواد فاضله و غایطه کودکان در نهر، جویچه، دریاچه یا دریای نزدیک خانه به معنی قتل کسانی است که در قریه پایین از همان دریاچه آب مینوشند.  حتی اگر شما یک بسته بندی از کثافات را در نزدیکی آب دریا قرار بدهید، و یا اگر فاضلاب تشناب های تان را در نزدیکی یک دریاچه هم قرار بدهید، در نهایت باد و باران کار خودش را کرده و آنرا در آب های دریا می اندازد. و هرگاه چیزی را در آب انداختید، فکر کنید که در غذای انسان های دیگر انداختید، چون آب ها به همدیگر وصل هستند و هر چه در آب بی اندازید، به دسترخوان قریه پایین میرود. به سرنوشت، زندگی و صحت انسان های دیگر احترام کنید و هیچ چیزی را در آب نیندازید.
26.   از آب استفاده مناسب کنید و در مصرف آب اسراف نکنید
آب را قطع کنید وقتی که دندان های خود را برس میکنید. لازم نیست هنگامی که آب را ضرورت ندارید، ضایع شود. حمام کردن در تب در واقع آب بیشتری نسبت به شاور گرفتن مصرف میکند. اگر شما 20 دقیقه شاور میگیرید در حالی که  10 دقیقه نیاز دارید، این اسراف است و نباید آب اینگونه ضایع شود.  هر قطره آب را که شما صرفه جویی کنید، در حقیقت کمک به محیط زیست سالم است. اگر در زراعت و زمینداری هم زمین های زراعتی خود را به طریق سیلاب آبیاری میکنید، باید شیوه های آبیاری را یاد بگیرید و از سیستم های تقطیر استفاده کنید.  
27.   نباتات در کنار دریاچه ها یا رودخانه ها بکارید
اگر شما در منطقه ای زندگی می کنید که در آن یک دریاچه یا رودخانه وجود دارد، بهتر است در مورد کاشت برخی از فون یا فونه ها در کنار دیار های محلی در نزدیکی آب فکر کنید.  درختان نیز مفید هستند.  آنها نه تنها هنگامی که رشد می کنند، زیبا می شوند، بلکه این اقلام طبیعی نیز به حفاظت از آب های مجاور از نشر مواد آلاینده به داخل آب های دریا ها کمک می کنند . فون همچنین دای اکساید کربن را در آب محدود می کند که سطح pH آن را متعادل می کند.
28.   پاکسازی کثافات کوچک
اگر کسی را دید که آشغال ها و کثافت را در نزدیکی آب می اندازد، به طور بسیار مودبانه از آنها بخواهید که کثافات و زباله های شان را نگه دارند و آنها را در جایی دیگری ببرند. از آنها بخواهید که آنرا در جای معین که شهرداری آنها را جمع آوری میکند، ببرند. اگر در روی زمین مشاهده کنید که پلاستیک، بوطل، کاغذ و چیزی های کثیف دیگر افتاده است که ممکن است آب را آلوده کند و یا بوطل پر از مواد کیمیاوی، آن را بردارید و آن را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و هنگامی که به خانه میروید، آن را در یک جای مناسب که شهرداری جمع آوری میکند در یک صندوق کثافات بی اندازید. ما به همین راحتی فکر می کنیم که شخص دیگری این کار را انجام خواهد داد، اما ما می توانیم با همکاری به یکدیگر و توجه بیشتر به شهر و محل و قریه خود،  هم به همدیگر و هم به محیط زیست کمک کنیم. کمی فعالیت بیشتر در یک روز در تمام اشخاص یک شهر، میتواند شهر را سراسر پاک بسازد، اما کمی بی توجهی از هر کسی، میتواند در یک روز تمام شهر را کثیف بسازد. پس باید بدانیم که پاک نگهداشتن شهر تنها وظیفه شهرداری نیست، بلکه وظیفه تمام انسان هائیست که در آن شهر زندگی میکنند.
اگر هر کس در حد توان خود یک چیزی را از روی جاده ها بردارد، باور کنید که هیچ چیزی در روی جاده ها باقی نمیماند.
29.   آلودگی کیمیاوی را متوقف سازید
اگر متوجه شوید کسی که مواد کیمیاوی را به آب می اندازد یا در مورد چنین حادثه ای بشنوئید، با مقامات محلی آب و سازمان های حفظ محیط زیست خود در مورد این موضوع صحبت کنید. درین موارد حوصله و تحمل تان باید در حد صفر باشد و به هیچ کسی اجازه ندهید که چنین کاری را بکنند، اما نه با استفاده از خشونت بلکه با استفاده از زبان شیرین و با استفاده از عمل کردن و با استفاده از نشان دادن راه راست. خوبی درس های حفظ محیط زیست این است که با استدلال قوی نیازی نیست چون به هر کسی که بگویی به آسانی قبول میکند چون میداند که این کار اشتباه است و نباید این کار را انجام بدهد. اگر این آلودگی بزرگ باشد، باید نهاد های حفظ محیط زیست را مجبور کنید که بر ضد آنها اقدام کنند و آنها را جریمه نقدی کنند و در محکمه بکشانند تا مردم آگاه شوند. به سازمان های محفظ محیط زیست بگوئید که چه چیزی را دیدید یا می دانستید و آنها را به انجام اقدام عملی و نشان دادن عکس العمل مجبور سازید. اگر آرام باشید، مشکلی به وجود می آید که دامنگیر خانواده خودتان نیز خواهد شد.
30.   خرید گوشت صحی
در حالی که ما همواره از کباب و همبرگر لذت می بریم، مهم این است که در مورد تاثیر فارم ها و مزارع کارخانه ای تولید گوشت نیز فکر کنیم و اینکه آنها در تامین آب ما چه تاثیری دارند. فارم های تولید گوشت و مزارع مقدار زیادی از مواد زائد تولید می کنند که منجر به آسیب رساندن به منابع آب ها نزدیک شان می شود. مثلاً اگر شما دو نفر ماهی گیری را میشناسید که یکی با انداختن غذای آلوده با ملتین به دریا یا همان مرگ ماهی، ماهیگیری میکند، و دیگری با چنگک و جال ماهیگیری ماهیگیری میکند، شما باید ماهی را از کسی بخرید که با چنگک و جال ماهیگیری میکند، چون کسی که زهری در دریا می اندازد، آن زهر در بدن ماهی ها هم موجود است، و وقتی شما ماهی ها را بخورید، آن زهر در بدن شما نیز خواهد آمد و از جانب دیگر آب را آلوده کرده است و باید بخاطر آن مجازات شود. هر گاه امکان خرید گوشت صحی تر که به روش ها مناسب پرورش یافته است، باشد، از آنها خریداری کنید، به جای آن که از مزارع کارخانه های تولید گوشت خریداری میکنید.  همه چیز به تصمیم شما خانواده ها و مردم افغانستان بستگی دارد.
  
 
31.   غوطه ور شدن خاکستر در رودخانه
در حالی که یک شیوه معمول، به ویژه در دین هندو، انداختن خاکستر فرد متوفی به آب مقدس دریای گنگا، آب های دریا را آلوده میسازد و بر کیفیت آب تاثیر منفی به جای می گذارد.  سوزاندن جسد های مرده و یا انداختن جسد ها کودکانی که هنوز بالغ نشده اند، به دریا ها آسیب های شدیدی به محیط زیست میزند و نباید این کار ها انجام شوند. راه های بهتری وجود دارد که میتوان اجساد اشخاص متوفی را بدون آسیب رساندن به محیط زیست، دفن کرد، تا از یک سو به آب های دریا ها و رودخانه ها آسیب نرسد، و از سوی دیگر با مذاهب مذهبی و باور های مردم همخوانی داشته باشند.
32.   سازمان های حفظ محیط زیست و به خصوص حفظ آب را حمایت کنید
اگر وقت دارید، می توانید به یک سازمان حفاظت آب بپیوندید.  اگر یک برنامه تنگ و مصروفیت زیاد دارید، چندین بار در سال به چندین سازمان حفاظت از آب وقت بدهید، کمک مالی کنید، پروژه بدهید و حتی کمک های کوچک نیز می توانند تاثیر مثبتی بر روی کسانی که در مبارزه برای حفظ آب و حفظ سلامتی خود هستند، داشته باشد.